Andırın Yöresinde Lakaplar

Deneme

Ömer ARSLANTAŞ

ANDIRIN YÖRESİNDE LAKAPLAR

Lakap kelime anlamı olarak; bir kimseye ya da bir aileye kendi adından ayrı olarak sonradan takılan, o kimsenin ya da o ailenin bir özelliğinden kaynaklanan addır. Lakaplar, Ailelerin ve kişilerin diğerlerinden ayırt edilebilmesi için çevresi tarafından bir tanımlama olarak yüzyıllarca kullanılmıştır.

Cumhuriyet öncesi Türk toplumunda soyadı kullanılmadığı için ailelerin dinî, sosyal, ailevî ve asalet kaynaklı lakaplar taşımaları, gerek insanlar arasında ayırıma yol açmakta, gerekse toplumsal ilişkilerde (nüfus işlemleri,  askerlik, tapu alım-satım ve miras konularında vb.) karışıklıklara neden olmaktaydı. Yani resmi işlemlerde büyük sıkıntılar yaşanmaktaydı. Bu durum, cumhuriyetin millî sınırlar içinde tüm insanları eşit kabul etme mantığıyla bağdaşmıyordu. Dolayısıyla hızla modernleşen Türk toplumunda böyle bir bölünmüşlüğe yer verilmemeliydi. Bu gaye ile 21.Haziran.1934’te “Soyadı Kanunu” kabul edilmiştir. Bu kanuna göre, her Türk kendi adından başka ailesinin ortak olarak kullanacağı bir soyadı alacaktı.  Ayrıcalık belirten unvanlar 'ağa', 'hacı', 'hafız', 'molla', 'hoca', 'efendi', 'bey', 'beyefendi', 'hanım', 'hanımefendi', 'paşa', 'hazret' gibi unvan ve lakapların soyadı olarak alınması yasaklanmıştı. Soyadı kanununun kabul edilmesi ile toplum hayatında yeni bir düzen ve disiplin sağlanırken, aile ve fertlerin de tam olarak tanınması mümkün olmuştu. Ancak ülkenin diğer kırsal kesimlerinde olduğu gibi Andırın yöresinde de aileler ve bireyler için lakap kullanma eskisi kadar olmasa da, geleneksel yapısıyla devam etmiştir. Bir kişi nüfus cüzdanındaki bilgilerle tanıtılsa bile  “Kimlerdensin?  Size kim derler?” gibi sorularla karşılaşabilir.

Andırın yöresinde halen kişi ve aileler için kullanılan lakaplardan özellikle bireyler için herhangi bir durum, bir olay, bir gözlem, farklı bir görünüş ve ya davranış sonucu takılan lakaplardan ilginç olanları söylendiği şekliyle, olduğu gibi hiçbir ekleme –çıkarma yapmadan aktaracağım. Birkaç Örnek verecek olursak; Mehmet, Memmet olarak, Ömer,  Omar olarak, Koca, Goca olarak, ….söylenmekte. Bazı lakaplar ise değiştirilerek söylenirse kim kastedildiği anlaşılmaz. Habaranamaz yerine Haber Anlamaz, Eşgi Sülemen yerine, Ekşi Süleyman deildiğinde  ve ya Garafil yerine Karafil-Karanfil,  Irahan yerine  Reyhan,  Gahrimen yerine Kahraman denilirse kesinlikle bahsedilen kişinin kim  olduğu anlaşılmaz. Bu nedenle Lakaplar yörede söylendiği gibi yazılmıştır. Yanında (*) işareti olanlarla bire bir sohbetim olmuştur. Tanıdığım bu kişilerin kendine özgü saygın birer kişilik sahibi olduklarını öncelikle söylemeliyim. Bire bir anılarım, sohbetlerim oldu.

 

ANDIRIN    YÖRESİNDE   LAKAPLARDAN    ÖRNEKLER

 

Abalı Hüseyin*

Abbak Ahmet*

Abbas Osman*

Aciz Mustafa*

Alo(o)mar*

Ameçer Omar*

Asıl Veli*

Avlamaz Ali*

Aynı (Kadın)

 

Bay Memmet*

Beloğlu Bekir

Bılız Ali*

Bib(i)oğlu*

Bicon Ali*

Bıyıkl(ı)Ali Ağa

Boz Ali*

Bunsuz Ahmet*

Buruk Ahmet*

(Bu-rah-met)

Buzağ(ı)Kadir

 

Camızcı*

Cedelle Mustafa*

Cıbıldak Ali

Cop Fakı*

Copcalar

Copca Cuma*

 

ÇaldaSülemenA

(Çal’daki Süleyman Ağa)

Çakalcılar*

Çaygan Goca*

Çebişci*

Çiçcali*

Çinkilim Anşa*

Çon Ali*

Çortmuk Hacı

Çöllo*

Çömden Goca*

Çörtül Memmet*

 

Delikli Osman*

Dımık Halıl

Dımır Halil*

Dibek Durdu

Domates Ahmet*

Dombalak Hacı

Danacı Mahmut*

Durna*

Duran Yusuf*

Dürt(a)ali*

Ebelik Garı

Ecik Bayram*

Emik Gelin*

Emiş Ali*

Enikçi Rüstem*

 

 

Eşgi Sülemen*

Fadık Sülemen*

Fas Döndü

Fan Fan Emine

Fatili Karı*

Faydayok (Hacı)*

 

Gabılız Mustafa*

Gadı Kee (Kâhya)*

Gahrimen*

Garafil*

Gardaban Mustafa

Gasır-Gusur Memmet

Gıcık Veli*

Gıddil Memmet*

Gıdılık Kazım*

Gırıcık Kemal*

Gonç Omar*

Gondal Mustafa

Goyun (Koyun)Ali

Gö(ğ)kabak*

Gö(ğ)duran*

Göbelek Veli

Guduruk Kazım*

Gücük Memmet

Güçcükağa*

(Küçük Ağa)

Güden Emine

Gümr(ü)Abdullah*

 

Halloğlu*

Habaranamaz*

Habı Duran*

Hamet Duran*

Hançer Omar*

Hanta Memmet*

Hasanca Fakı

Haşeri Hüseyin*

Hayval(ı)oğlu*

Hızır Koca*

Hobilik Durdu*

Holgu Memmet*

Höçülü*

Höçük Mememt*

Hökeç Koca

Huşum*

Hürü Mustuk*

 

Irahan*

 

İdaatoğlu

İncikli Hacı*

İrebe Memmet

İyicirbehem*

İyic(i) İbrahim

 

 

Kambur Felek*

Kapçık İsmet*

Kara Döl Mustafa*

Kazan Ali Mevlüt*

Kebeli Omar

Kel Apılık

Kepenek Musa*

Keriz Omar*

Kesir*

Kesme Burun Ali

Kel Osman Ali*

Kepir Hacı*

Kıroğlan Kenan*

Kirpi Duran*

Körez Ali

Kum Hasan*

Kumarlı Ali Hoca*

Kurum Ali*

Kuzu Beğ* (Bey)

Kürtçe Mustuk

 

Livlik Memmet*

 

Ninno Hasan

Malak Mustafa

Maraguzlu Ali*

Masali

Mayal  Memmet

Metli Süllü*

Men-ne-mi-ne*

Minik Garı

Mitil Ali*

Moru Hasan

Mucuk Mustafa*

Muhacir Memmet

Munnoğlu*

Munnuk Mustafa*

 

Ölümsek Mustafa*

Ördek Memmet

Pat Emine

Patc(ı)ali*

Pavraz Ökkeş*

Parlak Kamil

Perişan Hoca*

Pepe

Pıngıt Omar

Pınık Bekir

Pompara*

 

 

Sabın Ali*

Sağır Durdu*

Sarı Beğ

Ser-p(ek)a-rap*

Serpek Durdu*

Sert Hüseyin*

Sömelek Ahmet

Sül-lağ*

(Süllü Ağa)

 

Şişe Selim

Şişek Haçca

 

Uluk Osman*

Urukça*

Uruplağ Yusuf*

Ustahallı Durmuş*

Uyduran Hacı*

 

Tekoğlan*

Tıhnı Cuma*

Tıkı Mahmut*

Tiryaki Ahmet*

Tokaç Ali

Tokuş Memmet*

Tolsak Bekir*

Topalak Memmet*

Tosloğlu*

Toybuk Memmet

Tusbağ Goca (Tosbağa)*

Üvez Ali

Ümmet Ali*

 

Vicili Kee (Kâhya)*

Vezir*

 

Yabanc(ı)ali*

Yarım Ağa*

Yarım Dünya*

Yanaz Ahmet*

Yanık Ali*

Yannık Hasan*

Yel Durdu

Yılışık Goca

Yirik Durdu*

Yun-lo-mar(Yünlü)*

Yoscu*

Yosun Ali*

Yoz Ali

 

 

Dosyalar

ANDIRIN YÖRESİNDE LAKAPLAR ( 506,34 Kb / .pdf )