Geben’de Su Değirmenleri, El Sanatları ve Karakol Hakkında Röportaj

Röportaj, Geben’in eski insanlarından (94 yaşında) Mehmet DAŞ (Keş Mehmet, merhum demirci Memiş’in babası) ile Baran’daki merkez cami civarındaki evinde gerçekleştirilmiştir. Soruları kendim(hikmet ateş) sordum cevabını Mehmet dayımız verdi. Paylaştığı bilgilerden dolayı kendisine ve torunu Halit Daş’a teşekkür ederim.

HİKMET ATEŞ: Hadi Mehmet dayı başlayalım nerede değirmenleri var söyle bakalım

MEHMET DAYI: Karabacak değirmeni var

HİKMET ATEŞ: Kimin bu değirmen

MEHMET DAYI: Abdurrahman mustuk soyismi kahveci

HİKMET ATEŞ: Ladıf dedikleri omu yoksa

MEHMET DAYI: Mustuk Abdurrahman ladıfın babası oluyor

HİKMET ATEŞ: Karabacak değirmeni onun

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Kahvecilerin

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Başka nerde var

MEHMET DAYI: Kırksuda var

HİKMET ATEŞ: Tortların değirmeni. kırksuda

MEHMET DAYI: Hacı bakacağın değirmeni

HİKMET ATEŞ: Kırksuyun neresinde girişinde mi hemen

MEHMET DAYI: Beride. birde Musanın var girişte

HİKMET ATEŞ: Musanında mı var

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Oda kahveci mi

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Kırksudan başka nerelerde değirmen var

MEHMET DAYI: Memişin(demir) değirmeni yada Mehmet Daş’ın(kendisi) değirmeni. Şimdiki elektrikli değirmen civarında bu bölgede üç tane daha var : hacı Osman höbeğin değirmeni. Ahmet höbeğin değirmeni. Osman bakacağın değirmeni. Üç tane değirmen var orda

MEHMET DAYI: Evet evet kaç tane oldu

HİKMET ATEŞ: 7-8 tane oldu. 4 tane şurda saydık. 4 tanede şu tarafta saydık. Sekiz tane değirmen oldu. Bu kayranlının orda değirmen var mı

MEHMET DAYI: Evet. Kayranlının gözünde değirmen vardı

HİKMET ATEŞ:O kimindi

MEHMET DAYI: Osman bakacağın değirmeni

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Abudoğlu osman

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Abudoğlu Osmanın değirmeniyle 9 oldu. Buralarda öğütmek için yan köylerden bunduktan yani nerden geliyorlardı. Sizin değirmene nerden geliyorlardı mesela

MEHMET DAYI: Bunduk,sisne, galaboynu, çamurludan

HİKMET ATEŞ: Buğdaymı getiriyorlar mekemi getiriyorlar

MEHMET DAYI: Meke, buğday

HİKMET ATEŞ: Bunlar hemen çıkıyormu. Yoksa çok bekliyormu. Mesela un alacak bulgur alacak çok mu sürüyor. Hemen çıkıyormu

MEHMET DAYI: Çıkanda olur çıkmayanda olur

HİKMET ATEŞ: Sıra bekliyormuş diye duydum ben. Yani orda torba torba sıraya geçerlermiş. Babam anlatıyo ben ordan biliyorum. Benim rahmetli dedem karabacağa gidermiş. Orda sıraya geçermiş

MEHMET DAYI: Kavga yok

HİKMET ATEŞ: Sıraya giriliyo. Sırası gelen geliyor yani. En işlek olan hangisiydi. En hızlı en kalabalık olan

MEHMET DAYI: Hacı bakacağın değirmeni. Hacı mustafanın değirmeni. Kırksuyun boğazındaki değirmen

HİKMET ATEŞ: Oranın adı ne bozburunumu

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Şuanki elektrik değirmeninin arka tarafında oranın suyu nerden geliyor

MEHMET DAYI: Kanalla geliyor, kayranlıdan

HİKMET ATEŞ: Karabacak odamı kanalla geliyor

MEHMET DAYI: O kırksudan geliyor

DEMİRCİLİK VE MARANGOZCULUK ÜZERİNE SÖYLEŞİ

HİKMET ATEŞ: Merhum demirci yani senin oğlun Memiş bu mesleği nerden öğrendi

MEHMET DAYI: Mehmet demir(merhumun dedesi)

HİKMET ATEŞ: senin oğlan memiş rahmetli bu demirciliği ondan mı öğrendi

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Bu işi Mehmet demir kimden öğrenmiş

MEHMET DAYI: Ahmet Tekdöş’den Maraşlı kendisi Ahmet tekdöş de Ermenilerden öğrenmiş, aslında Ermeniler meslek belletmezlermiş Türklere, Maraş’ta Zor oğlanlardan biri zorla Ermenilerin yanına girip demirciliği öğreniyor onun için zoroğlanlar denmiş ona oda Türklere öğretmiş

HİKMET ATEŞ: Ahmet usta ne zaman gelmiş

MEHMET DAYI: 1933-35 yıllarında Gebene yerleştiler. Hanımıda burada öldü.

HİKMET ATEŞ: Ahmet tekdöşe noldu. Burdamı öldü. Gebende nesli devam ediyomu

MEHMET DAYI:Geldi buraya yerleşti. Nesli devam ediyo. Demirciliğe devam etti. Mehmet demire demirciliği öğretti oda demirci memişe öğretti. Memişte Selami, Mehmet, Halit bunlara öğretti benim torunlara öğretti

HİKMET ATEŞ: Eski demirci dükkânı neredeydi

MEHMET DAYI:Şurada bir ara var yukarda evin yukarısında . bide Oturduğumuz yere yakın bahçenin arada boşluk var orada çok yaptılar. Bende vardım. Bende çalışırdım. Kendi bıraktı gitti şimdiki yerine gitti

HİKMET ATEŞ: Elektrik geldiği zaman taşındı yani. Ne zaman geldi elektrik

MEHMET DAYI: 1975 yılında geldi. O zaman demirci dükkânı aşağıya taşındı. Başka demirci yok

HİKMET ATEŞ: Peki bu aynalılardan bahset Mehmet emmi. Ne iş yaparlar

MEHMET DAYI: Marangoz

HİKMET ATEŞ: Mehmet gürlek. aynalı Mehmet yani işi bilen o

MEHMET DAYI: Ebe tarafı ermeni. Kadının adı onların konuşmasına göre maryum. Adı sonra fadıma olmuş

HİKMET ATEŞ: Bunlar işi Ermenilerden mi öğrendi. Kendi kendilerine mi öğrendi

MEHMET DAYI: Kendi kendilerine öğrendiler. Birazda aynalılar akıllı zeki. Aynalı Mehmet çok akıllıymış

HİKMET ATEŞ: Elinden her iş gelirdi yani

MEHMET DAYI: Elinden iş gelmeyen yoktu. Ali tarak

HİKMET ATEŞ: Bu kim odamı marangoz

MEHMET DAYI: Evet oda marangoz

HİKMET ATEŞ: Şu an yaşıyomu

MEHMET DAYI: Yok öldü

HİKMET ATEŞ: Aynalı mehmettemi öldü

MEHMET DAYI: Evet öldü

HİKMET ATEŞ: Şu an kim yapıyo işi

MEHMET DAYI: Yerine oğlu Hüseyin yapıyor. Hüseyin tarak şu tepede. Osman yapıyo. Abdurrahman yapmıyor. Süleyman gürlek var. Benim bacanak ademin babası

HİKMET ATEŞ: Adem ile Muhammedin babası

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Oda marangoz. Kız verdin. Hem bacanaksınız hemde adem enişteniz oluyor. üç tane marangoz bir tane demirci var köyde. İşi yürüten Halit

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Bu aynalı Mehmet saz yaparmış silah yaparmış

MEHMET DAYI: Evet hepsini yapıyo

HİKMET ATEŞ: Her şeyi yaparmış

MEHMET DAYI: Evet. Camız boynuzundan gözlük kasnağı yaptı

HİKMET ATEŞ: Şu yani şu gözlük

MEHMET DAYI: Osman bakacak. Eski belediye başkanı. Osman bakacak Türklerden bunu yapan olmaz demiş. O kadar ince yapardı sanatı

HİKMET ATEŞ: Demirciyle marangozlara civar köyden iş yaptıran olurmuydu

MEHMET DAYI: Değirmenlerde olduğu gibi bunduktan, çukurhisardan da gelen olurmuş. Kumarlı, çukurhisar, çamırlı, kaleboynu, gargaçayırlı

HİKMET ATEŞ: herkes gelip burada işini yapardı yani

MEHMET DAYI: Evet.

HİKMET ATEŞ: Mehmet emmi birde şu gebene karakol ne zaman geldi. Ne zamandan beri gebende karakol var

MEHMET DAYI: Karakol. Babam 39 da vefat etti. Biz 35 de okuldaydık. Karakol şurda şu tepede bir ev var orda çeşme vardı. Çeşmenin üstünde ev vardı. 35 lerde ordan kalktı herslinin evinin olduğu yere taşındı karakol 70 de 75 de geçti şimdiki yerine geçti

HİKMET ATEŞ: Üç tane yer değişti yani. Peki ne zaman açıldı

MEHMET DAYI:Karakol vardı 35 de vardı öncede vardı, şakir diye karakol komutanı hatırlıyorum

HİKMET ATEŞ: Kemikkıran ne zaman geldi

MEHMET DAYI: 1980 li yıllarda

HİKMET ATEŞ: Aşağıdaki yerdeydi kemikkıran orda mı geldi

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Sen çocukken karakolun olduğunu hatırlıyosun

MEHMET DAYI: Evet

HİKMET ATEŞ: Karakolda askerlik yapıp burada evlenen odlumu yada kız kaçıran

MEHMET DAYI: Kayın babamın bacısını kaçırmışlar konyalı bir asker

HİKMET ATEŞ: Gelmedimi ondan sonra

MEHMET DAYI: Yok